Osmanlı'nın Gramofon Plaklarıyla Tanışması

By Mart 15, 2016 , , ,


Osmanlı'nın gramofon plaklarıyla tanışması, 1900 yılında yaşanmıştır. Yeni Camii önünde ilk ses kaydını yapan Alman teknisyen Tantrix ve daha sonra "The Gramophone Co.Ltd." kayıt teknisyeni W. Sinkler Derby, ilk Osmanlı ses kayıtlarını gerçekleştirmişlerdir...

İlk başlarda gramofona "vakanüvis / olay-yazar" isminden türetilmiş "sedanüvis / ses-yazar" adı verilmişse de, bu isim pek rağbet görmemiş ve "gramofon" adı kısa bir zaman zarfında piyasaya hakim olmuştur.. İlk Osmanlı plak şirketi olan "Orfeon Record" 1912 yılında kurulmuştu. Odeon firmasının İstanbul acentesi olan "Blumenthal Biraderler" de bu şirketten ayrılarak "Orfeon" şirketini kurdular ve İLK Türk plak fabrikasını "Bahçe Sokak No.34, Feriköy" adresinde açtılar. Bu fabrika "Orfeon", "Orfeos", "Radio R." etiketleriyle peş peşe gramofon plakları yayınlamaya başladı..

Gramofon plaklarının Orta Doğu ülkelerine girmesiyle birlikte, bir yandan Kur'an-ı Kerim'in ayetlerinin plaklara okunması gündeme geldi, bir yandan da bunun günah olup olmayacağı tartışma konusu oldu.. Meclis-i Vükela oturumlarından sonra, Sultan Abdülhamid'in 14 Haziran 1906 irade-i seniyyesi ile gramofon plaklarında Kur'an okunması yasağı kesinlik kazanmıştır..

(T.C.BOA, İrade-i Dahiliye, Sıra No:8167, Genel No:920,Hususi No:32, Adet:2, 21.R.1324)

İlginçtir, Padişahın bu kesin dille yazılmış iradelerine rağmen, gramofon plaklarına Kur'an surelerinin kaydedilmeye devam edildiği, Kur'an-ı Kerim plaklarının Osmanlı İmparatorluğu topraklarında dönem dönem satışa çıkmaya devam ettiği bilinmektedir.

1927 yılında, Diyanet Riyaseti Heyet-i Müşavire'sine mensup Taha Seyyid ibn Mustafa, "Kur'an-ı Kerim-Gramofon" başlıklı bir risale yayınladı. Risalesinin son bölümünde şu hükme varmıştı : "Gramofondan işitilen Kur'an, Kur'an'dır. Hürmet ve tazim şartıyla onun gramofona ahz u edasında hiçbir mani yoktur.."
İşte o gün bugündür, Kur'an-ı Kerim kayıtları 78 devirli taş plaklarda, 33 ve 45'lik plaklarda, kasetlerde, CD'lerde, video bantlarda, ve nihayet son günlerde VCD ve DVD formatlarında elden ele dolaşmaktadır..

(YAVUZ SELİM KARAKIŞLA, "Eski Hayatlar Eski Hatıralar / Osmanlı İmparatorluğu'nda Belgelerle Gündelik Hayat / 1760-1923)

Bunları da Beğenebilirsin

0 comments

Yorum yaptığınız için teşekkür ederiz.